زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

بلال (قرآن)





بلال بن ریاح حبشی، صحابی بزرگ، مؤذن و خزانه‌دار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بود.


۱ - افراد مورد تنزیل سخره



براساس یک نقل، شان نزول آیه ۲۱۲ بقره: «زندگی دنیا برای کافران زینت داده شده است، از این رو افراد باایمان را (که گاهی دستشان تهی است)، مسخره می‌کنند؛ در حالی که پرهیزگاران در قیامت، بالاتر از آنان هستند؛ (چرا که ارزشهای حقیقی در آنجا آشکار می‌گردد، و صورت عینی به خود می‌گیرد؛) و خداوند، هر کس را بخواهد بدون حساب روزی می‌دهد». به مسخره کردن برخی اصحاب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از جمله بلال از سوی مشرکان مربوط است.

۲ - تمسخر کفار



و برخی مفسران، نزول آیه ۱۱ احقاف: را در پاسخ به ریشخند و سخن سران قریش دانسته‌اند که می‌گفتند: اگر در اسلام خیری بود کسانی چون بلال در گرایش به آن بر ما پیشی نمی‌گرفتند.«کافران درباره مؤ منان چنین گفتند: اگر (اسلام) چیز خوبی بود هرگز آنها بر ما پیشی نمی‌گرفتند! و چون خودشان به وسیله آن هدایت نشدند می‌گویند این یک دروغ قدیمی است!».همچنین نزول آیات ۴۹ اعراف: و ۶۲ و ۶۳ ص: «و آنها که آیات ما را تکذیب کردند، عذاب (پروردگار) بخاطر نافرمانی‌ها به آنان می‌رسد. آنها می‌گویند: «چرا مردانی را که ما از اشرار می‌شمردیم (در اینجا، در آتش دوزخ) نمی‌بینیم؟! آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه‌ای حقیرند که) چشم‌ها آنها را نمی‌بیند؟!». درباره فرجام بد سران شرک دانسته شده که بلال و دیگر مسلمانان را مسخره می‌کردند.

۳ - نهی از بد اخلاقی



براساس نقل مفسران، نزول آیه ۱۳ حجرات: «ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم، و تیره‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم، تا یکدیگر را بشناسید، ولی گرامیترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست، خداوند دانا و خبیر است». در پی عیب‌جویی گروهی از مردم مکه درباره بلال به هنگام اذان وی در روز فتح مکه دانسته شده که خداوند، آنان را از ناسزا گفتن، عیب‌جویی و فخرفروشی به نسب و ثروت باز داشت.

۴ - تحقیر فقراء



از مقاتل نقل شده است که آیه ۱۱ حجرات:
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را استهزا کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند، و نه زنانی از زنان دیگر شاید آنان بهتر از اینان باشند، و یکدیگر را مورد طعن و عیبجوئی قرار ندهید، و با القاب زشت و ناپسند یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی بعد از ایمان نام کفر بگذارید، و آنها که توبه نکنند ظالم و ستمگرند». درباره مورد ریشخند قرار گرفتن بلال و تنی چند از مسلمانان فقیر از سوی گروهی از بنی تمیم نازل شده است. مفسران در شان نزول آیاتی دیگر نیز از بلال یاد کرده‌اند.

۵ - پانویس


 
۱. بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۱۷۴.    
۲. دینوری، ابن قتیبه، المعارف، ص۱۷۶.    
۳. ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۱۵     .
۴. بقره/سوره۲، آیه۲۱۲.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۹۱.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۵۴۰ - ۵۴۱.    
۷. بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، ج۱، ص۸۰.    
۸. اندلسی، ابوحیان، البحر المحیط فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۴۳۷.    
۹. احقاف/سوره۴۶، آیه۱۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۱، ص۳۱۶.    
۱۱. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج۲۲، ص ۲۶.    
۱۲. اعراف/سوره۷، آیه۴۹.    
۱۳. ص/سوره۳۸، آیه۶۲.    
۱۴. ص/سوره۳۸، آیه۶۳.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۳۲۶.    
۱۶. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۲۱، ص۲۳۳.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۳۷۶.    
۱۸. بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، ج۶، ص۸۱۱.    
۱۹. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۳.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۱۹۶.    
۲۱. واحدی، علی بن احمد، اسباب النزول، ص۴۱۱.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۲۳۰.    
۲۳. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۱.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۱۷۷.    
۲۵. بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، ج۱، ص۸۰.    


۶ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۸۰، برگرفته از مقاله «بلال».    


رده‌های این صفحه : رجال | صحابه | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.